Hapishane denince aklıma Feride Çiçekoğlu’nun aynı adlı romanından uyarlama 1989 Türk yapımı Uçurtmayı Vurmasınlar adlı film gelir. Filmin ana karakteri Barış ile hemen hemen aynı yaşlarda olduğumda izlemiş, boğazımda bir şeyler düğümlenmiş ve göz yaşlarımı tutamamıştım. Filmi izlememiş olanlar mutlaka izlesin.
Başlığımıza dönersek, Taganka Hapishanesi 1804 yılında Rus İmparator Александр I (1. Aleksandr) tarafından Moskova’da inşa edildi. Hapishane adını Таганская площадь’ından (Taganka Meydanı) alır, mesafece yakındırlar. Таган ise sacayağı demek, 16. yüzyılda bu bölgede ordular sacayağı kullanırlarmış. Hem çarlık zamanında hem de Komünist Parti tarafından yönetilen Sovyetler Birliği’nden siyasî tutukluların bu hapishanede yatması nedeniyle Taganka Hapishanesi kötü bir şöhrete sahip. Большая чистка (Büyük Temizlik) denilen Stalin’in siyasî tasfiye kampanyası sırasında hapishanede sırf Ruslar değil Alman komünist Gustav Sabottka (aynı adlı babası Alman siyasetçisidir) gibi yabancılar da yattı. 1958 yılında ise hapishane yıkıldı. Taganka Hapishanesi’nin meşhur mahpusları arasında Rumen komünist militanı Марцел Паукер (Marcel Pauker), Rus Ortodoks Kilisesi Piskoposu Леонид Чичагов (Leonid Çiçagov), Rus Ortodoks ilahiyatçısı ve felsefecisi Павел Флоренский (Pavel Florenskiy) ve 19 yaşında Sovyetler Birliği’ne taşınıp ABD vatandaşlığı bırakan Amerikalı sanatçı Thomas Svogio da var.
Ruslar Uçurtmayı Vurmasınlar filmindeki küçük Barış ve İnci Abla gibi zor zamanlarda bile bir güzellik bulan veya yaratan insanlar. Suçluların, hükümlülerin ve alt tabakanın halk şarkılarından oluşan bir müzik türü bile var: Русский шансон (Russkiy şanson). Шансон sözcüğü Fransızca chanson (şarkı) sözcüğünden geliyor; Fransızların chanson türündeki şarkıları çok sesli, şarkılarda sözlerin ön plana çıktığı, sade ritimli ve dinî unsurlardan uzaktır. Таганка adında ünlü bir Rus şanson bile var, Владимир Высоцкий (Vladimir Vısotskiy) ve Михаил Шуфутинский (Mihail Şufutinskiy) bu baladı popülerleştiren iki değerli isim. Aşağıda Taganka şarkısından bir dize sunuyorum. Cuma gününüzün bu mahkûmunki gibi geçmemesi dileğimle,
Прекрасно знаю я и без гадания:
Решетки толстые мне суждены...
Опять по пятницам пойдут свидания
И слезы горькие моей родни.
Çok iyi bilirim, fala gerek yok:
Cezam, kalın parmaklıklar...
Ve yine cumaları görüş günü
Ve ailemin acı gözyaşları.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder